رزماری، برگ و سرشاخه های گلدار خشک شده گیاه Rosmarinus officinalis از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است که حداقل دارای ۱ درصد (حجم/وزن) روغن فرار می باشد.
● نام گیاه: رزماری
● لاتین: Rosmarinus officinalis
● فارسی: رزماری، رومارن
ریخت شناسی:
گیاه معطر بوته ای و پایا، با شاخه های بالارونده، که ارتفاع آن به ۲ متر می رسد.
برگ های باریک با انتهایی بدون نوک و سوزنی شکل (نازک)، گل ها به رنگ سبز تیره و به ندرت صورتی یا سفیدرنگ می باشد.
رزماری، گیاه بومی نواحی مدیترانه است.
این گیاه به‌عنوان چاشنی در غذاها کاربرد فراوانی دارد.
دلیل استفاده از رزماری تنها به‌خاطر بو و طعم آن نیست، بلکه خواص فراوان این گیاه برای سلامتی نیز عاملی برای استفاده از آن در غذاهای مختلف شده است.
نام علمی رزماری «Rosmarinus officinalis» است.
رزماری نیز در خانواده‌ی نعناعیان قرار می‌گیرد، اما طعم منحصربه‌فرد خود را دارد.
رزماری به‌نسبت این گیاهان، گرم‌تر و تلخ‌تر است .
طعمی گس دارد که به سوپ‌ها، سس‌ها، خورش‌ها، کباب‌ها و ادویه‌های ترکیبی طعمی عالی می‌بخشد.
استفاده از رزماری در آشپزی ایتالیایی بسیار مرسوم است.
● اندام دارویی
برگ و سرشاخه های گلدار گیاه، اندام داروئی رزماری را تشکیل می دهد
● زمان جمع آوری
برگ و سرشاخه های گلدار گیاه رزماری هنگام شروع باز شدن گل ها و در فصول بهار و تابستان جمع آوری می گردد.
خواص رزماری برای مو
● بهبود حال روحی و کاهش استرس‌ها
تنها عطر رزماری می‌تواند به بهبود حال روحی، ذهنی شفاف و کاهش و کنترل استرس در افراد مبتلا به اضطراب مزمن و عدم تعادل هورمون‌های استرس کمک کند.
مصرف موضعی رزماری به‌شکل برخی پمادها نیز می‌تواند همین خاصیت را بر جای بگذارد.
همچنین با اینکه هدف اصلی استفاده از روغن رزماری در رایحه‌درمانی بهبود حال روحی و استرس نیست، ولی به این منظور هم از آن استفاده می‌شود.
● دامنه انتشار
پرورش گیاه رزماری در بیشتر نواحی ایران معمول می باشد.
پرورش دهندگان عمده گیاه رزماری را در دنیا، کشورهای شمال آفریقا خصوصاً مراکش و تونس و کشورهای جنوب اروپا خصوصاً اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، یوگسلاوی و آمریکا تشکیل می دهند.
گیاه رزماری
● موارد استعمال
از رزماری به صورت خوراکی در درمان:
- اضطراب
- سردرد
- میگرن
- فشار خون
- نفخ
و بی اشتهایی و به صورت موضعی به عنوان مسکن موضعی در درمان دردهای عضلانی و بیماری های روماتیسمی استفاده می شود.
همچنین به علت عطر و طعم مناسب در صنایع آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد.
روغن رزماری یک روغن محرک است و از نظر رایحه و اثر، گرم و نافذ می باشد.
اثر محرک رزماری روی سیستم اعصاب مرکزی بسیار برجسته است.
مصرف رزماری چون موجب سهولت ترشح و دفع صفرا می شود از این جهت از آن در بیماری های یرقان و نارسایی اعمال کبد استفاده می شود.
مصرف رزماری در موارد ضعف عمومی، خستگی مفرط و بی حالی بیمار در دوران نقاهت مفید تشخیص داده شده است.
● عوارض جانبی
مصرف دارویی موضعی گیاه و یا کاربرد فرآورده های آرایشی ـ بهداشتی حاوی رزماری در برخی از افراد حساس، گهگاه ایجاد قرمزی پوست، درماتیت، حساسیت پوستی و حساسیت به نور ایجاد می کند.
● موارد احتیاط
رزماری در دوران بارداری، شیردهی و در بیماران صرعی و فشار خون بالا بهتر است به کار نرود.
روغن رزماری دارای ۲۰ـ۱۰ درصد کافور است که اگر به مقدار زیاد مصرف شود می تواند موجب تشنجات صرع مانند شود.
موارد استعمال در پزشکی گذشته:
در طب گذشته از رزماری به صورت خوراکی به عنوان مدر و ضد نفخ و به صورت موضعی به عنوان ضد التهاب و ضد درد استفاده می کرده اند.
طی صدها سال از رزماری در مراقبت از پوست و مو استفاده شده .
رزماری یکی از اجزای ادکلن real و جزو اصلی آب تقطیری تهیه شده از الکل رقیق و گل های رزماری است که نوعی مخلوط قابض گیاهی در حامل سرکه سیب می باشد.
به پاکسازی، تقویت و سم زدایی پوست به ویژه پوست های چرب و مستعد آکنه کمک نموده و به داشتن اثرات فوق العاده در ایجاد جوانی مشهور است.
گیاه رزماری
کمک به رشد مو:
گیاه رزماری همچنین موجب تحریک ریشه مو و رشد آن می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که دچار ریزش مو هستند، می‌توانند مقداری افشرده این گیاه را روی پوست سر بمالند و سپس سرشان را ماساژ دهند.
رزماری برای آبکشی موهای تیره و مالش دادن پوست سر مورد استفاده قرار می گیرد که برای تأمین سلامت موها و جلوگیری از ریزش بیش از حد آنها به ویژه متعاقب بیماری ها واقعاً ارزشمند است.
رزماری به برگرداندن رنگ به موهای خاکستری و حتی درمان طاسی مشهور است.